E-Ticarette Ürün Güvenliği Projesi Hakkında
E-Ticarette Ürün Güvenliği Projesi, Avrupa Birliği finansmanı ile Ticaret Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. Projenin sözleşme makamı Merkezi Finans ve İhale Birimidir. Bütçesi € 2.090.221,00 olan proje 09.09.2024 tarihinde başlamış olup, 24 ay içinde tamamlanacaktır.
Türkiye, özellikle son yıllarda dijital dönüşümde öne çıkan ülkelerden biri haline gelmiş, hemen her sektörde dijitalleşmeye devam ederken, e-ticaret alanında da yüksek bir potansiyel ortaya koymuştur. Bu büyüme, güçlü bir altyapı ve teknolojik okur yazarlığı yüksek genç bir nüfustan güç almaktadır ve bu durum da ürün güvenliği, vatandaşların korunması ve adil rekabeti sağlamak için piyasa gözetim sistemine birtakım zorluklar da getirmektedir. Bu bağlamda bu proje, hızlı bir büyüme gösteren ve bu alanda birçok küresel rakibini geride bırakan Türkiye’nin dijital dönüşümüne katkı sağlamak üzere tasarlanmıştır.
Proje, Türkiye’nin AB ile ekonomik entegrasyon hedefinin önemli bir parçası olan ürün güvenliği mevzuatına uyum sağlama yolculuğunda stratejik bir öneme sahiptir. Proje amacı, sadece mevzuat uyumunun ötesine geçerek, güveni teşvik etmeyi ve kalıcı ekonomik başarının temellerini atmayı amaçlayan bir kültürün oluşmasına doğru temel bir değişimi hedeflemektedir. Proje, mevcut boşlukları doldurarak ve yeni ölçütler belirleyerek, Türkiye’nin e-ticaret başarısını yalnızca ülke içinde güvence altına almayı değil, aynı zamanda AB’nin ürün güvenliği düzenlemelerine adapte olmayı ve Türkiye’yi küresel sahnede önemli bir oyuncu olarak konumlandırmayı sağlayacaktır.
Proje, aşağıda sıralanan kilit konulara cevap vererek sektörde çok boyutlu bir değişim yaratmayı hedeflemektedir.
- AB-Türkiye entegrasyonu. Türkiye, ekonomik entegrasyonu göz önünde bulundurarak AB’nin Dijital Tek Pazar stratejisi ile gelen yeni mevzuata uyum hedefi ile dijital piyasalara arz edilen ürünlerin güvenliği, kamuoyunun bilgilendirilmesi ile vatandaşların korunması hususlarunda kritik öneme sahiptir.
- Sektörel gelişim planlaması. Proje, sistemli bir değişimi sağlamak üzere strateji ve eylem planının hazırlanmasını, mevzuat iyileştirme çalışmalarını ve yazılım geliştirme faaliyetlerini içermektedir. Bu değişiklikler sektörün bakış açısını, paydaşların rollerini ve yasal çerçeveyi yeniden tanımlayacaktır.
- Yenilikçi teknoloji yaklaşımı. Gelişmiş bir ürün güvenliği ve piyasa gözetimi ve denetimi yazılımı ve gerçek zamanlı işbirliği mekanizmalarını kullanacak proje, modern e-ticaret zorluklarının üstesinden gelmek için teknolojik yeniliklerden yararlanacaktır ve böylece piyasa gözetimi için yeni bir model oluşturacaktır.
Türkiye’nin e-ticaret sektörü benzersiz bir hızla büyümektedir. Çevrimiçi pazar yerleri, kapsam ve vatandaşların erişimi açısından en büyük geleneksel perakende şirketlerini dahi geride bırakmaktadır. Bu hızlı büyümeyle birlikte, tüketici hakları ihlali ve güvensiz ürün gibi birtakım endişe verici sorunlar da ortaya çıkmaktadır. E-Ticarette Ürün Güvenliği Projesi, mevcut ve olası sorunları bağlamında, dijital ekonominin güvenli ve güvenilir kalması açısından dikkate değer çözüm ve sonuçlar ortaya koyacaktır.
Projenin amacı, e-ticaret alanında AB düzenlemelerine uygun, dinamik ve yenilikçi bir piyasa gözetim ve denetim sistemi sağlamaktır.
Proje Kapsamı
Projenin merkezinde, ürün güvenliğini sağlamak ve dijital pazarlarda piyasa gözetim ve denetiminin etkinliğini artırmak üzere önemli faaliyetler gerçekleştirilecek, mekanizmalar hayata geçirilecektir.
Strateji ve eylem planı oluşturulması
Dijital pazarlarda piyasaya arz edilen ürünlere yönelik piyasa gözetim ve denetim mekanizmasının güçlendirilmesi için AB standartlarına uygun, net bir yol haritası oluşturulacak ve çevrimiçi satılan ürünlerin denetimi için bir strateji raporu hazırlanacaktır. Stratejinin önemi sadece planlama ile sınırlı kalmayacak; aynı zamanda kamu kurumları, iktisadi işletmeciler, pazaryerleri ve vatandaşlar dahil olmak üzere tüm paydaşlar arasında uyumlu ve koordineli bir yaklaşımın geliştirilmesine katkı sağlayacaktır. Bu rapor, mevzuat iyileştirme çalışmalarını, yazılım geliştirmeyi, eğitim programlarını ve farkındalık yaratma faaliyetlerini yönlendirerek Türkiye’de e-ticarette piyasa gözetim ve denetiminin geleceğini şekillendirecektir.
Paydaş ziyaretleri, sivil toplum kuruluşları ve çatı kuruluşlarla çevrimiçi anketler ile strateji raporunun kapsamlı bir şekilde
geliştirilmesi için farklı bakış açılarını ve içgörüleri elde edilerek geniş bir paydaş katılımı sağlanacaktır. Türkiye ile seçilen sekiz AB üye ülkeleri arasında karşılaştırmalı analiz çalışmasının yanı sıra çalışma ziyaretleri ile en iyi uygulamaların anlaşılmasına yönelik analiz çalışmaları yapılacaktır.
Paydaş katılımını kolaylaştırmak ve farklı bölgelerde daha geniş bir katılımcı yelpazesi oluşturarak projenin sonuçlarının doğruluğunu artırmak amacıyla ülke genelinde üç ayrı çalıştay düzenlenecektir.
Yasal çerçevenin geliştirilmesi
Projenin temel yapıtaşlarından biri, Türkiye’de e-ticaretin yasal çerçevesinin kapsamlı bir şekilde gözden geçirilmesi ve
güçlendirilmesidir. Mevzuatın, AB’nin yeni mevzuatıyla ortaya çıkabilecek ihtiyaçlar kapsamında güncellenmesi böylece e-ticaret için daha güncel ve güvenilir bir ortam
oluşturulması sağlanacaktır.
Piyasa gözetimi için yazılım geliştirme
Proje kapsamında, yapay zeka destekli gelişmiş bir piyasa gözetim ve denetim yazılımı geliştirilecektir. Bu yazılım, e-ticarete konu ürünlerdeki uygunsuzlukları tespit etme sürecini kolaylaştırmak için tasarlanacaktır. Piyasa gözetim ve denetim otoritelerinin kendine özgü ihtiyaçlarına göre uyarlanacak özellikleriyle yazılım, geleneksel denetim yöntemlerinin çevrimiçi işlemlerin büyük hacmi karşısında zorlandığı bir ortamda verimli ve etkili bir sistem sağlamış olacaktır.
Yazılım ile ulusal ve uluslararası veritabanları ile entegrasyon, gerçek zamanlı izleme ve müdahaleye olanak tanıyan bir yapı oluşturacaktır. Yazılım, urunguvenligi.gov.tr ile entegre bir şikayet alma uygulamasına sahip özel kontrol panelleri, otomatik uyarılar ve gelişmiş bildirim sistemleri içerecektir. Yazılım, son kullanıcıların çeşitli veritabanlarına bağlanarak raporlar oluşturabilmelerini sağlayacak hazır raporlama şablonları sunacaktır.
Paydaşlar arasında işbirliği mekanizmaları
E-ticaretin çok yönlü doğasına uygun olarak, paydaşlar arasında işbirliğine dayalı bir ekosistemin teşvik edilmesi amaçlanmıştır. Bu mekanizma, piyasa gözetimi ve denetimi yapan yetkili kuruluşları, özel sektör temsilcilerini, tüketici derneklerini ve diğer ilgili kuruluşları bir araya getiren kesintisiz ve hızlı bilgi alışverişinin sağlanması, uyumsuzluklara karşı atılacak adımların koordine edilmesini sağlamaktır.
E-ticarette piyasa gözetim ve denetiminin verimliliğini ve etkinliğini artırmak için Kurumlararası Çalışma Grubu kurulacaktır. Bu yapı, süreçleri kolaylaştırmak, daha hızlı karar almayı mümkün kılmak ve farklı kuruluşlar arasında gözetim için daha uyumlu bir yaklaşımı teşvik etmek amacıyla tasarlanmıştır.
Yazılım ile dijital dünyanın ayrılmaz bir özelliği olarak sanal toplantılar düzenlenme özelliği geliştirilecektir. Bu teknoloji odaklı yaklaşım, bu alanda geleneksel iletişim yöntemlerinde bir değişim yaratmayı hedeflemektedir. Bu yapı, bürokratik olmayan ve hızlı iletişim kanalları sağlayarak geleneksel toplantıların verimliliğini tamamlayacak ve artıracaktır. Daha sık ve anında etkileşimlere imkan tanıyarak tüm süreci e-ticaretin hızlı doğasına uygun hale getirecektir.
Sanal toplantı platformu ile bilgilerin hızla yayılması, acil konuların hızlı biçimde tartışılması ve e-ticaret gözetimi alanındaki zorlukların seri olarak çözülmesinin kolaylaşması hedeflenmektedir.
Stratejik farkındalık kampanyaları
Farkındalık faaliyetleri ile hem vatandaşları hem de işletmelerin hakları, sorumlulukları ve yeni mevzuat değişiklikleri konusunda bilinçlenmesi amaçlanmaktadır. Geleneksel ve dijital medya kampanyaları, seminerler, yayınlar ve aktif sosyal medya katılımı gibi yöntemlerle e-ticarette ürün güvenliği kültürü teşvik edilecektir.
E-ticaret operatörleri ve vatandaşlara yönelik seminerler ile e-ticaret operatörler, yasal çerçeve içinde faaliyet göstermelerine yardımcı olmak amacıyla son düzenlemeler ve uyumluluk gereklilikleri hakkında bilgilendirilecek; vatandaşlar ise hakları, şikayet mekanizmaları ve uygunsuz ürün veya hizmetlerle ilgili sorunları nasıl çözecekleri konusunda bilgi sahibi olacaklardır.